مرور ایام در کتاب «تاریخ پانصد ساله تبریز»
«تاریخ پانصد ساله تبریز»، عنوان کتابی از «سیدآقا عون اللهی» با ترجمه پرویز زارع شاهمرسی است که تاریخ این کهن شهر را در بازه زمانی آغاز دوره مغولان تا پایان صفویه بررسی و تحقیق می‌کند.
به گزارش ایرنا، کتاب «تاریخ پانصد ساله تبریز» در ۳۰۰ صفحه و پنج فصل توسط یکی از اساتید تاریخ جمهوری آذربایجان در دوره شوروی سابق نگاشته شده و به همین دلیل نیز ادبیات ویژه و نتیجه گیری های خاصی دارد که در راستای تاریخ نگاری مارکسیستی شناخته می شود.
«شرح مختصری از منابع»، «تاریخ تبریز در دوره باستان و میانه»، «تبریز در سده های سیزدهم تا پانزدهم میلادی»، «تبریز در سده های شانزدهم و هفدهم میلادی» و «علم و فرهنگ در تبریز از سده سیزدهم تا هفدهم میلادی»، عناوین فصول این کتاب است که با شمارگان ۱۵۰۰ جلد توسط انتشارات امیرکبیر روانه بازار شده است.
زارع شاهمرسی به عنوان مترجم کتاب «تاریخ پانصدساله تبریز» در مقدمه ای نوشته است: “تبریز شهری نیست که بتوان سخن درباره آن کوتاه کرد. گفته شده هیچ شهری در جهان نیست که این همه مباحثه و مناظره پیرامون گذشته آن در گرفته باشد. کدام شهر است که نامش چنین محل بروز نظرات مختلف باشد. این چه جایی است که هنرمندان، دانشمندان، سیاستمداران، کشورگشایان، شاعران و ادیبان را چنین به خود جلب کرده است. چه چیزی در این پیرشهر نهفته است که آن را کوی دلبران کرده است و عاشقان، خاک آن را توتیای چشم می کنند…. هنگامی که کتاب را خواندم جای آن را در ادبیات ایران خالی یافتم. اگر چه پژوهش های زیادی در خصوص گذشته شهر کهن تبریز انجام پذیرفته، ولی فزونی این پژوهش ها، هرگز ضرورت کار بیشتر را از بین نمی برد. کتاب حاضر را پرفسور سیدآقا عون اللهی نگاشته است… دیدگاه نویسنده این کتاب که از زوایه تاریخ نگاری حاکم بر شوروی سابق نشاء ت می گیرد، مورد قبول ما نیست، با وجود این کتاب دارای منش پژوهشی قابل قبولی است که انگیزه ترجمه آن را پدید آورد. این کتاب، اطلاعات ارزشمندی درباره حیات شهر تبریز در دوره ای باشکوه به دست می دهد… ترجمه تحت اللفظی نام کتاب «شهر تبریز در سده های سیزدهم تا هفدهم» می شود که مترجم، نام «تاریخ پانصد ساله تبریز» را برای آن برگزید”.
کتاب «تاریخ پانصد ساله تبریز»، مقدمه ای به قلم مولف آن ندارد، اما بدون شک خواندن آن برای علاقه مندان به تاریخ میانه ایران زمین از جذابیت ویژه ای برخوردار است، زیرا اطلاعات تازه ای از حیات اجتماعی، اقتصادی، سیاسی کهن شهری به نام «تبریز» ارایه می دهد.
یکی از ویژگی های کتاب «تاریخ پانصد ساله تبریز»، استفاده مولف از منابع فارسی، عربی و ترکی است که به غنای محتوای آن منجر شده است.
